ပေရင္အာကႜဳိပ္ ဂကူမန္ ပႜဲဂၜံင္ပန္သြာင္ ~ ညီညီေလး

ႀကဵႏူလုပ္ကၜဳင္ပၜန္ဂတး ပြဳိင္ ၆၀ သှာံျပင္တုဲ ဂၜံင္တရဵ ညးမဆာန္ဂကူမန္တံ စုိပ္ကၜဳင္အခိင္ ဒးေဖ်ံသၢဳတ္သြာတ္ ၿပံင္လွာဲအာ ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ရပ္လြဟ္ဟြံေသင္ဟာ (ဝါ) ဆက္ေသွ္အာ အတုိင္ေဗာ္ရပ္လြဟ္ဏံရဟာ။ ေပဲါမင္ရံင္ညးသၠအ္ဂွ္ေလဝ္ တုဲအာရ။ ပႜဲေပဲါ႐ုဲမာဲဂိတု ေအဗရဵ ၁ ဂွ္ ေဗာ္ဒဝ္အံင္သာန္သုက်႘တံ ဇှးအာမာဲ ၄၃ ဒှာဲတုဲ US ေကုာံ ဍဳင္ EU တံ စုိတ္လုပ္စကၜဳင္ကုႝ ပဝ္လၿဇ႘ အလုႝအသ႘ တိင္သိင္ရ။ မုဂြံဆက္ေကၜာန္အာ ဂတေတံပၜန္ဂွ္ ကႜဳိပ္သၠဳိပ္ဂကူမန္တံ သြက္ဂြံေဖ်ံသၢဳတ္သြာတ္ အခိင္ႏြံမံင္ ညိညဓဝ္ရ။

ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိဝြံ ဒက္ပၲန္ကၜဳင္လဝ္ ၅၀ သှာံျပင္တုဲ ဒွ္ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ အာယုက္ဂၜိင္အုိတ္မြဲေဗာ္ ပႜဲဂကူမန္ရ။ တုဲကၜဳင္ ၐုိတ္ ၁၅ သှာံေတံ ပႜဲအခိင္ေဒံါဒဿံင္ပန္ေပွာ္ ကုအလုႝအသ႘ဗဿာဂွ္ ေဇှာ္ပဿဝ္ကၜဳင္ မပၲံကုႝ ပေရင္ဘာသာ၊ ပေရင္ေယန္သှာင္၊ ပေရင္ထတ္ယုက္ ေကုာံ ပေရင္ပညာဂမၜိဳင္ အၾကာညးဍဳင္ကြာန္မန္တံ မာန္ကၜဳင္ရ။ ဒပ္ပှာန္ဗၜးၐး ေကာန္ဂကူမန္ ႏြံဒဿံင္သဿဝ္တဲ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိတံေလဝ္ ဂစာန္ေကၜာန္ကၜဳင္ ေဖာအ္ေျဗဝ္ ေကုာံ ပေရင္ပညာ သြက္ေကာန္ဂကူမန္တံ ပႜဲလၸာ္သၠဳတ္သၜဳင္က်ာ ဍဳင္ဗဿာကုီရ။

ဆဂး ပႜဲသှာံဏံ ႀကဵႏူေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ တုပ္စုိတ္ထပက္စဿတ္တဲ ေဒံါပန္ေပွာ္တုဲ ဒးဒုင္ကေရပ္ဓရတ္ကၜဳင္ကုႝ အလုႝအသ႘ႏြံရ။ အေဃာဓမံက္ဒဿံင္႐ုပ္ရဵ ပေရင္ၐုိဟ္လလမ္ ပႜဲဍဳင္ဗဿာဏံဂွ္ ဂေကာံေဒံါပန္ေပွာ္တံ ညံင္ေသၢာံလုပ္ၿပဳိင္ ေပဲါ႐ုဲမာဲ ပႜဲဗြဳိင္ေသှာဝ္ဂွ္ အလုႝအသ႘ဗဿာတံ ကုႝကၜဳင္ျဇဟတ္ဓ႐ုိဟ္အုိတ္ရ။

ဟုီမြဲနဲပၜန္မၢး ဒးဒုင္ကုႝကၜဳင္ျဇဟတ္ဓ႐ုိဟ္ ညံင္ဂြံဗလးေထာံလြဟ္တုဲ ဒက္ပၲန္ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ပႜဲဗြဳိင္ေသှာဝ္အုိတ္ရ။ ပေရင္ဒးဒုင္ကေရပ္ဓရတ္ ပႜဲအၾကာဗလးေထာံလြဟ္ကုႝ ဆက္ရပ္အာလြဟ္ပၜန္ ဣလုႝသာေရာဂွ္ ေဗာ္ရပ္လြဟ္ ေကာန္ဍဳင္အရင္တံ မင္ေကဝ္ဒဿံင္လ်ဳိင္ဖုိဟ္ရ။

ေပဲါ႐ုဲမာဲပႜဲဍဳင္ဗဿာဂွ္ ဟုိတ္ႏူဟြံေစွ္ကုႝ ဗဗြဲဓဝ္ကုီ၊ ယဝ္ရဒပ္ပှာန္ရပ္လြဟ္ ဟြံမြဲမၢး အေခါင္အရာ ေကာန္ဍဳင္အရင္တံ ကမ္ကုသုႝဇကု ဇကုဖန္က္ေကတ္မာန္ ဟြံေသင္ကုီတုဲ ေသၢာံလုပ္ေပဲါ႐ုဲမာဲ ပႜဲဗြဳိင္ေသှာဝ္ဂွ္ မှိဟ္ဗြဲမဂၜဳိင္တံ ဒွ္မံင္သံသယအုိတ္ရ။ ပေရင္ကေရပ္ဓရတ္ ဗုီဗုီဏံဂွ္ ကၲဳႝဗဒွ္ကုႝ ညံင္ေကာန္ဍဳင္အရင္တံ ဒှာဲဝဲါ ဂြံလုီလာ္၊ ညံင္ဂြံပၚထကးဆီ အၾကာဇကု၊ ညံင္ဂြံပၚတိပၚဍာ္တုဲ ဒးဆက္ဗၜဳိက္တှီအာ အၾကာခှံင္ဝဲျပသှာဂွ္ပၜန္ရ။

ဓဝိင္မြဲပၜန္ဂွ္ ညံင္ေဗာ္ေကာန္ဍဳင္အရင္တံ ဂြံလုပ္စုိပ္ ဗြဳိင္ေသှာဝ္ဂွ္ အလုႝအသ႘တံ ဆၐုိတ္ေကၜာန္ကုႝ ေပဲါ႐ုဲမာဲမြဲေဟင္ မာန္တုဲ အာတ္မိက္ဒဿံင္ ေဗာ္ေကာန္ဍဳင္အရင္တံအုိတ္ရ။ ပေရင္ကုႝႏြံမၢး ပေရင္ေကတ္ေလဝ္ ဒးႏြံကုီရ။ အခိင္ကာလတၛဲဏံ ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ကုီ ေဗာ္ရပ္လြဟ္ ေကာန္ဍဳင္အရင္တံကုီ ပႜဲေဒသညးကုညး ၾသဇာႏြံဒဿံင္တုဲ အာ႐ုီေအာန္ဒဿံင္ကုႝ ပြမ႐ုဲစွ္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ လၸာ္ေတံလၸာ္ဏံရ။

ႏူကၜာကၜာေတံေလဝ္ သဿာပေရင္ဍဳင္ကြာန္မန္ေႀတံေႀတံတံ ပံင္ေကာံဒက္ပၲန္ ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ၐါေဗာ္ နကုႝျဇဟတ္ မခုိင္ေကဿာန္တုဲ လုပ္ကၜဳင္ဗြဳိင္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ရ။ သြက္ေပဲါ႐ုဲမာဲ သှာံ ၂၀၁၅ ေတံ သဿာပေရင္ဍဳင္ကြာန္တံဏံ ျဇဟတ္ခုိဟ္ဒဿံင္တုဲ ယဝ္ရေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္တှဟ္ ဇှးအာမာဲ ၇၀ % ပႜဲတြဳႝရးဍဳင္မန္မၢး ကႜဳိပ္သၠဳိပ္ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိတံ မုဆက္ေကၜာန္ဒဿံင္ဏီေရာ။

ဂကူမန္ဗြဲမဂၜဳိင္ သုီလၲဴဍဳင္ သုီပႜဲရးတံ ဒး႐ုန္ဂၥာန္ဒဿံင္ကုႝ ပေရင္ဗုင္ဂှဵကုီ၊ မဟြံမြဲကုႝ မှိဟ္သၸစှးကုီတုဲ ဒးဒုင္စသုိင္ ညံင္ရဵဒးဒုင္ပဲါတိတ္ ႏူဗြဳိင္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ရ။ ညံင္ဂြံည႘သာ ဒွ္မြဲကုီ ညံင္ညးဍဳင္ကြာန္တံ ပါလုပ္ဗြဳိင္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ကုီဂွ္ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ေထက္ကုႝဒးေကတ္လ်ဳိင္ရ။ စႏူေဒံါပန္ေပွာ္ ပႜဲသှာံ ၁၉၉၅ ေတံတုဲ ဟုိတ္ႏူလညာတ္ ဟြံတုပ္သဿဟ္ကုီ ပေရင္စႏၵက္ ဍဳိန္လ်ကုီတုဲ လဿိဟ္ေကာန္ေဗာ္တံ ယအ္ေစွ္ကၜဳင္ဒဿံင္ၿပ႘ၿပ႘ဂွ္ ဒွ္လေလင္ဖုႝ ကုျဇဟတ္ေဗာ္မြဲသာ္ကုီရ။

ဂလာန္ညးအုပ္ကာနာနာ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ နာဲဟံသာဟုီလဝ္ ညးတံ ေဝင္ဒဿံင္ဇာတ္ မတြံဂး ‘မင္ရံင္တုဲဗုႝ’ ရ။

ဂြံသၜဳင္ပၲဳိန္ စရာဲပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ညးဍဳင္ကြာန္တံဂွ္ ဒးေကတ္ဒဿံင္အခိင္ဏီရ။ ပႜဲကုႝေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ‘အၥာကႜဟ္’ ယဿဳဒယွ္ကၜဳင္ အၾကာေကာန္ေဗာ္တံ နာဲဆာန္တိေလဝ္ လဿဳဟ္ဒွ္အာ ဂအုပ္ညးဒါန္လိက္ ‘Thanlwin Times’ ရ။ မန္ႏြံ ပႜဲဍဳင္ကုီ မန္စုိပ္ဌာန္ဇေမၛာဲတံကုီ ညံင္ေသၢာံေကၜာံကႜ ညးသၠအ္မာန္ဂွ္ ညးဓဇက္လဝ္ ပဝ္လၿဇ႘ရ။ ညးဒက္ပၲန္ ဂေကာံပံင္ေကာံ ပေရင္ဂကူမန္ (MAU) တုဲ ညံင္ဂြံေကာပ္ကာဲ မ႘ဒ႘ယ်ာကုီ၊ ဂေကာံမဟာဇန္တံကုီ၊ ပေရင္ေဖာအ္ေျဗဝ္ဍဳင္ကြာန္ကုီ၊ ညံင္ဂြံဖံက္မတ္ကေတာဝ္ ကုညးဍဳင္ကြာန္ အပႜဲဍဳင္ ေကုာံေဒသပယ်ဳႝတံကုီတုဲ ဂေကာံည႘သဿဟ္ဂကူမန္ (MUL) ေစၜာံဏာတဲ ကု (MAU) ရ။ ညံင္ဂြံပံင္ေကာံ ဒွ္မြဲကုီ၊ ညံင္ဂြံထံက္ပင္ ဂေကာံပေရင္မှိဟ္ ေကုာံ ဂေကာံပေရင္ဍဳင္တံမာန္ကုီဂွ္ ဂကူမန္ မစုိပ္ဌာန္ဇေမၛာဲတံ ဗြဲမဂၜဳိင္ေလဝ္ ဂစာန္ပၲိတ္ကၜဳင္ျဇဟတ္အုိတ္ရ။

ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ဂြံတန္တဵဒဿံင္ လလအ္ဏံမာန္ဂွ္ ဟုိတ္ႏူရပ္လဝ္ ေသှာတ္ပေရင္ည႘သဿဟ္ ေကုာံ ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ ဗဟုႝရပ္ဇုက္ ပႜဲအၾကာကမၼတ႘ဗဟုႝ ေကုာံ သၢံင္ေကာန္ေဗာ္တံရ။ ကႜဳိပ္သၠဳိပ္ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိလဿဳဟ္ဏံ ဗြဲမဂၜဳိင္တံ ေလပ္ဒဿံင္ပညာ ကၜဳိဟ္တီဒဿံင္ တၜဳင္လအာ ဂၜံင္တရဵ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္တုဲ အခိင္ဟြံဂြံ အထံက္ဂလာန္ ညးဍဳင္ကြာန္မၢး သြက္ဂြံပံက္ ဂၜံင္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္တဿိပၜန္ဂွ္ ညးဍဳင္ကြာန္တံ အေခါင္ကုႝကသပ္ဂှန္ ႏြံရ။

ႀကဵႏူထိင္ဒဝ္ကၜဳင္ ဂုဏ္သိကၡာ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ သြက္ဂကူမန္ သှာံဗြဲလအ္လတုဲ အခိင္တၛဲဏံ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ဒးဆုႝဂဗကုႝ ပေရင္ေကာ္ေဆာေဇှာ္ေဇှာ္ရ။ နကုႝသာဓကမၢး ဍဳင္နာ္ဂ်႘ရ႘ယ်ာ (Nigeria) ေကုာံ ဍဳင္ခံင္ေဂါဝ္ (Democratice Republic of Congo) တံဂွ္ သယံဇာတေလဝ္ ဂၜဳိင္ဒဿံင္ညံင္ဍဳင္ဗဿာကုီရ၊ ဆဂး ဒုႝအခိင္လဿဳဟ္ သတ္ကဿဝ္ဇဝ္ပၠဵ ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ဂွ္ ဟြံဂြံစဿ႘ညာတ္ဏီရ။ သြက္ေဍံတံဂွ္ အလုႝအသ႘ဗုီလုႝလုႝဒွ္ဒွ္ ကိစၥဟြံမြဲပုဟ္။ ဆဂး ပေရင္ပညာကုီ ပေရင္ထတ္ယုက္ကုီ ပေရင္ေဖာအ္ေျဗဝ္တံကုီ ဒးဒွ္သြက္ညးဍဳင္ကြာန္ေဟင္ရ။ ဣဏံဂွ္ ဒွ္ဥပမာခုိဟ္ သြက္ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ဂြံဂုိင္သမၲီလဝ္ ပႜဲစုိတ္ အခိင္ေဖ်ံအစ႘အဇန္ သြက္အနာဂတ္ေတံရ။

အခိင္လဿဳဟ္ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ စုိပ္ကၜဳင္အခိင္ ဒးရံင္လၸာ္ပေရင္ေဒံါပန္ေပွာ္ မြဲလၸာ္ေတံေထက္ရ။ ညးမဆာန္ဂကူတံေလဝ္ ေထက္ကုႝဒးေရင္တၜဳင္ ထံက္ဂလာန္ ကုေဗာ္တုဲ ေထက္ကုႝဒးသၜဳင္ပၲဳိန္ လညာတ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ဂံင္င္သၠာသၠာအုိတ္ရ။

COMMENTS :ကမ္ကုသႝုမန္ မန္တအ္ဖန္ဖက္ေကတ္ေကတ္ဟြံမာန္ဏီမဂး ကါလလုႝ ေလဝ္ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ဗလးေထာအ္လြဟ္ ဟြံေထက္သက္သက္ရ ဗလးလြဟ္ တုဲ လုပ္သပဝန္ေဇှာ္မဂး တုပ္သဿဟ္ကႝုေဗာ္ပၜတရဵဍဳင္မန္ အပ္ေထာအ္လြဟ္ကုႝ ဖ ဆ ပ လ တအ္ကုီရ နာဲအံင္ေထာန္တအ္ဒွ္အမာတ္တုဲ သုီကလိဂြံတာလ်ိဳင္ ဝန္ေဇှာ္ၐါဌာနဏီရ အုိတ္ေကှာတ္တဲ ေနေဝန္ ကုႝနာဲနုုေကၜာန္ျပယာဲသီအဝႝုရ အခိင္တၛဲဏအ္သြက္ဂံြဒးသီအဝုႝဂွ္ေဍအ္တံ ဟြံဒးခ်ပ္ဗုီကၜာေတအ္ရ ပႜဲကုႝ ကလုတ္ထဝ္လဿဳဟ္ဂွ္ ဒဗ္ပှာန္ေဍအ္ သီလဝ္အဝုႝတုဲတုဲ(၂၅)%လုပ္အာပႜဲဗြိဳင္ ေသှာဝ္(၂၀၀၈)တုဲမဂး ဒွ္စာင္ ေဍအ္ၾကဳိင္လဝ္ပႜဲခရုိင္ရ အမာတ္မန္ၐိုတ္လုႝ ဂၜိဳင္င္ ဒဗ္ပှာန္မန္ဟြံမြဲမဂး အမာတ္မန္တအ္ဒးစုိပ္ထံင္ ဟြံေသင္ေတွ္ဒးဒုင္ပ လုီေဗာ္ ၐါသာ္ရႏြံ အတုိင္ေဍအ္ဟုီဂွ္ေကၜာန္ အတုိင္ေဍအ္ေစှာန္ဂွ္ဗက္မဂး ဒွ္မန္ဟြံေကတ္ဍဳင္မန္ ဗဒဗဒါဲကုႝ အလုႝသ႘(ဖ ဆ ပ လ)တုဲ ဒွ္ကၜဳင္ဝန္ေဇှာ္ပႜဲ အလုႝသ႘ေခတ္ဂွ္ႏြံတဵဗြဲမဂၜဳိင္ရ အခိင္တၛဲဏအ္ ေကာန္ဇါတ္ညးတအ္ ဟြံ ေလပ္အေရဝ္မန္ ကၜက္ဒွ္အာဂကူဗဿာအိုတ္ရ ဂၜံင္တရဵဏအ္ ယဝ္ပု႙ဗက္အာ ပၜန္မဂး ပု႙ေလဝ္ၾကက္သဒးကၜက္ ဗုီညးတအ္ကုီရ ဍာ္သာဲမေပၜတ္လဝ္လတူ ၐုန္ေသာ္ေကက္ေကက္ဂွ္ လပ ကေလမ္ကုႝတှဳင္လတာ္ညိ ဒုဟ္ဂၜဳိင္နူဂုန္ဏီ ဆာန္နာဲ